Açık Kaynak Kod Kullanımına Geçişte Kurumsal Hazırlıklar Kılavuzu

Açık kaynak kodlu yazılımlar, kaynak koduyla birlikte yayınlanan, herkesin erişebileceği, değişiklik ve katkı sağlayabileceği yazılımlardır. Son dönemde önemi giderek artan açık kaynak kodlu yazımların sahip olma ve lisans maliyetleri diğer yazılımlara göre daha düşüktür. Daha geniş bir açık inovasyon platformu sunduğu için sürekli iyileştirme, gelişim ve inovasyon olanağı sağlar. Tek bir hizmet sağlayıcıya bağımlılığı azaltacağı için farklı hizmet sağlayıcılara erişim imkânı sunar. Oluşturduğu şeffaf ve çevik yönetim anlayışıyla günümüzün hızla değişen dinamiklerine daha uygun bir yönetim modeli sunar.

 Türkiye’de Açık Kaynak Kod Kullanımına Ne Tür Destekler Verilmektedir?​
Ülkemizde de milli yazılımların geliştirilmesine ve ihracatına oldukça önem verilmektedir. Bu sebeple bu alanlarda gelişim sağlamak için bazı aksiyonlar alınmaktadır. Açık kaynak kodlu yazılımların ve yazılım geliştirici ekosistemin gelişmesinin yerli yazılımın ihracatına büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu amaçla, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın destekleri; kamu kurumları, özel sektör kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve toplulukların katılımıyla “Türkiye Açık Kaynak Platformu” inisiyatifi kurulmuştur. Ülkemizdeki açık kaynak yazılım geliştirme ve kullanma kültürünün yaygınlaştırılması, bilinirliğinin artırılması, ülkemizin uluslararası arenada başarı elde edebilmesi için ilgili tüm paydaşların katılımıyla açık kaynak kod inisiyatifine katkı sağlamanın önemli olacağı düşünülmektedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan rapora göre, Github’ta konumlanan açık kaynak kodlu projelere katkı oranı temel alındığında Türkiye’nin dünya sıralamasında ilk 20’deki ülkeler arasında yer almadığını görüyoruz. Bu durum, ülke olarak açık kaynak kodlu yazılımlara katkı anlamında gelişim alanlarımız olduğunu göstermektedir.  

Turkcell'in Açık Kaynak Kod Kullanımında Kurumsal Hazırlıkları​
Kurumsal şirketlerin açık kaynak kodlu yazılımlara geçişi, kullanımı, geliştirilmesine katkı sağlaması şüphesiz ki bu alandaki geliştirmeleri hızlandıracaktır. Bu çalışmada, Turkcell Teknoloji örneğinden hareketle, kurumsal bir şirkette açık kaynak kodlu yazılımlara geçişte yapılan kurumsal hazırlıklara dair edinilen deneyimler, ülkemizdeki açık kaynak kod kullanımı konusundaki farkındalığı ve motivasyonu artırmak için bir başlangıç olması adına paylaşılacaktır.

1- Ekip Hazırlığı ve Yönetim Desteği 
Dönüşüm sürecine hız kazandıracak en önemli iki faktör lider ve istekli bir ekibin varlığıdır. Bu ikili yapı, sürecin önemli bir kilometre taşını oluşturur. Dönüşüme yön verecek lider ile açık kaynak kod ekosistemine katkı sağlayacak potansiyelde olan, farkındalığı yüksek ve şeffaf paylaşımlar yapmaktan çekinmeyecek bir ekibin varlığı, sürecin gelişimi açısından oldukça faydalıdır.

Liderlerin Rolü Nedir?
Kurumlardaki farkındalığı artırmak adına ilk etapta liderler seviyesinde konunun önemli olduğu açıklanmalı ve dönüşüm çalışmaları yol haritasında muhakkak yer bulmalıdır. Liderlerin ajandasında yer almasıyla birlikte ekiplerin motivasyonu artacaktır. Ekiplerin hazırlığı için paylaşım seanslarıyla sürece daha önceden dahil olmuş ekiplerin deneyimlerini paylaşması heyecanı artıracaktır. Ayrıca, konudaki uzmanların katılımıyla düzenlenecek paylaşım seansları ekibin bilgi ve farkındalık seviyesini artıracaktır. Kurum içi eğitim platformları ile online /sınıf içi eğitimlerin verilmesi de konuya ilgili duyan ancak nereden başlayacağını öngöremeyen ekip üyelerinin bilgilendirilmesi noktasında katkı sağlayacaktır.

Gelişim İçin Çevrimiçi Seminerler!
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın destekleriyle oluşturulan “Türkiye Açık Kaynak Platformu” COVID19 döneminde 3 aydır devam eden “Çevrimiçi Seminerler” başlıklı online seminer dizisi düzenleyerek, Türkiye yazılım sektöründeki gelişmelerin paylaşılması için açık bir platform oluşturmuştur. Buradaki paylaşımların kurum içinde duyurulması, hem kurumsal düzeyde bu platformlarda paylaşımların yapılması açısından, hem de ekiplerin bilgi düzeylerinin artırılması açısından katkı sağlayacaktır. 

Turkcell Teknoloji içinde de 2020 yılı içinde PostgreSQL dönüşümü için bir program başlatılmıştır. Program kapsamında uygun olan uygulamaların dönüşümleri takip edilmektedir. Aynı zamanda kurum içinde edinilen deneyimler Çevrimiçi Seminerler vasıtasıyla ilgililerin dikkatine sunulmuştur. Ayrıca, konusunda uzman kişilerin katılımıyla COVID19 öncesinde paylaşım seansları düzenlenmiştir, düzenlenmeye devam edilecektir.

2- Farkındalık Yaratma 
Kurum için gönüllülerden oluşan toplulukların oluşturulması, bu toplulukların da yöneticiler düzeyinde bir sponsorlukla desteklenmesi, daha sistematik ancak gönüllü, istekli ve şeffaf çalışacak bir ekibin oluşturulması için fayda sağlayacaktır. Oluşturulan gönüllü gruplar, alt gruplarla detaylı çalışma yaparak, açık kaynak kod kullanımının kurum içinde bilinirliğinin artırılması ve aktif çalışmaların yapılması için fayda sağlayacaktır.

Gönüllü Ekip ile Birlikte Gelişiyoruz!
Turkcell olarak, liderlerimizden birinin sponsorluğuyla “Açık Kaynak Guild” adı altında gönüllü katılımcılardan oluşan bir topluluk kurduk. Amacı, Turkcell içinde Açık Kaynak Kod dünyasına ve mevcut açık kaynak projelere katkı sağlamak olan Guild için genel bir çağrıyla, kurum içindeki gönüllülerin bu ekibe dahil olabileceğine dair bir bilgilendirmede bulunduk ve gönüllü ekibi genişlettik. Ayrıca, hazırlanan anketle kurum içinde farkındalık düzeyini ve beklentileri alarak aksiyon planımızı bu çerçevede oluşturduk. Açık Kaynak Guild altında oluşturulan Bilgilendirme, Bulut Ortam, Açık Kaynak Kod Geliştirmeleri gibi alt gruplarla daha odaklı çalışmaların sağlanmasını hedefledik. Alt gruplarda yapılan çalışmaların çıktılarının önce ana grupta paylaşılması, sonrasında tüm kuruma ilan edilmesi sağlanıyor. 

Turkcell Akademi ve diğer platformlarda yayınladığımız/yayınlamayı hedeflediğimiz teknik yayınlar ve eğitimlerle ekosisteme kurumsal düzeyde katkı sağlamayı hedefliyoruz. Ayrıca, Github üzerinden katkı sağlayıp, katkıları kabul edilen ekip üyelerinin duyurulması ile birlikte ekosisteme katkı sağlamayı daha cazip hale getirmeye, katkı düzeyini artırmaya çalışıyoruz. 
 

3- Teknik/Yazılım Altyapı Değerlendirme
Konunun teoriden pratiğe geçişi konusunda alınacak aksiyonlar ve sonuçlarını paylaşmak da en az farkındalık oluşturmak kadar önemli bir konudur. Son dönemde gündeme gelen çevik yöntemler, açık kaynak kod, bulut ortamlar, DevOps gibi kavramlarla ilgili birçok kişi belirli seviyede bir bilgi dağarcığına sahip. Ancak uygulama aşamasına nasıl geçileceğine dair yeterli düzeyde fikir sahibi olmak maalesef mümkün değil. Açık kaynak kodların kullanımı ülkemiz açısından yeni bir konu olduğundan pratiğe geçmiş uygulamalar, bu süreçte yaşanan zorluklar ve sonrasında elde edilen kazanımlarla alakalı sınırlı düzeyde bilgi mevcuttur.

Peki Süreç Boyunca Hangi Adımlar İzlenmeli?
İlk etapta, daha küçük çaplı uygulamalarla dönüşüme başlamak, kapsamın daha efektif netleştirilmesi, etkilerini ve riskleri azaltmak adına fayda sağlayacaktır. Bu küçük kapsamda elde edilen çıktılar daha hızlı elde edileceği için, öğrenilen dersler ve kazanımlar daha kısa sürede yöneticilerin ve organizasyonun dikkatine sunulabilecektir. 

Küçük çaplı uygulamaların dönüşümleri ile başlayıp sonrasında diğer dönüşecek uygulamalara da referans olacak daha büyük bir uygulamanın dönüşümüne başlanabilir. Büyük bir uygulamanın dönüşümü söz konusu olduğunda detaylı bir fizibilite ve ön hazırlık yapmak hem proje planını oluştururken fayda sağlayacak hem de henüz böyle bir dönüşüm çalışmasını ilk defa deneyimleyecek ekibin de bu çalışmadaki güvenini yerine getirecektir. 

Ekip böyle bir çalışmayı ilk defa deneyimliyorsa, ‘Ekip Hazırlığı ve Yönetimi’ bölümünde anlatıldığı gibi proje ekibine çalışmaların başında ilgili teknik eğitimleri planlamak faydalı olacaktır. 

Projenin başında kullandığınız veri tabanı büyüklüğü, iş süreçleri ve akışları ortaya koyan bir analiz çalışması ve gelecekteki mimarinin ortaya koyulması önemlidir.

Dönüşümün her adımında öğrenilen dersler ve alınan aksiyonları doküman haline getirip saklamak bir sonraki adımı daha rahat ilerletmenizi ve kurumsal bir hafıza oluşturarak ilerleyen zamanlarda başlayacak diğer dönüşüm projeleri için bir referans noktası olmanızı sağlayacaktır.

4- Maliyet /Fizibilite Çalışmaları 
Bugün, kurumların Açık Kaynak Kodu tercih etmesi ya da mevcut uygulamalarında Açık Kaynak Kod’a geçecek dönüşüm projeleri başlatmalarındaki önemli faktörlerden biri de hali hazırda katlandığı yüksek lisans maliyetlerinden kurtulmaktır. 

Kurumlardaki büyük uygulamaların dönüşümleri düşünüldüğünde, açık kaynak kodla ilgili yeterli bilgisi olmayan bir ekiple yola çıkarak uzun sürebilen geliştirme süreçleri, yüksek üretim maliyeti ve danışmanlık maliyetlerine katlanmak durumunda kalınabilinir.  İlk etapta bu maliyetlere katlanmak motivasyonu düşürebileceğinden bu yatırımın geri dönüş analizini yapmak faydalı olacaktır. Bu noktada kullanılan uygulama için katlanılan bir başlangıç lisans maliyeti, donanım maliyeti ve bakım maliyetlerinin hepsini bir bütün olarak değerlendirmek gerekecektir.

Açık Kaynak Kod’un lisanslama tarafında bir maliyet avantajı sağlayacağı aşikâr olsa da Açık Kaynak Kod’a geçişteki tek motivasyonun maliyet olmadığını biliyoruz. Yeniliğe açık olması, güvenli ve kolay erişilebilir olması, Açık Kaynak Kod’un uzun süren ticari satın alma süreçlerine tercih edilmesini sağlamaktadır.    

5- Sonraki Dönemlerde Alınabilecek Aksiyon Önerileri 
Kurumsal düzeydeki çalışmaların artırılması için ilerleyen aşamalarda üniversite-sanayii iş birlikleri çerçevesinde daha büyük kapsamlı çalışmaların yapılmasının faydalı olacağı öngörülmekte.  Kurum içinde geliştirilen RPA, Yapay Zekâ gibi platformların açık kaynak kod olarak kitlelerin kullanıma açılması ve düzenlenen hackathonlarla sağlanacak katkı düzeylerinin artırılabileceği görülmekte. Açık kaynak kodlu yazılımların kullanımının artırılması, ekosisteme daha fazla katkı sağlayacak çalışmaların yapılması, kamu, özel sektör, start-up’lar, üniversiteler ve gönüllü toplulukların sinerjisiyle ülkemize katkı sağlayacak birçok yerli ve milli teknolojinin bu sayede geliştirilebileceğine inanıyoruz. 

* Çalışmaya yaptıkları katkılar için Mert Güneri ve Yusuf İlerisoy’a teşekkür ederiz.